Ο Παντελής Θαλασσινός, η Φωτεινή Βελεσιώτου και η Μαρία Σουλτάτου έρχονται στο Φεστιβάλ Ηλιούπολης 2022 για μια εκδήλωση μνήμης για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή.
Το «ταξίδι» ξεκινά από τη βυζαντινή περίοδο έως το 1922, προσφέροντας τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να αντιληφθούν την ιστορική και πολιτισμική εξέλιξη στον μικρασιατικό χώρο, με έμφαση στον ελληνισμό και την παρουσία ελληνικών κοινοτήτων στη Μικρά Ασία.
Ορμώμενοι από τα 100 χρόνια της Μικρασιατικής Καταστροφής ας ταξιδέψομε νοερά από τη μυροβόλο Χίο στη γη της Μικρασίας, που είναι καρσί κι αγνάντια μας, στην ανατολική ακτή του Αιγαίου. Κι ας φέρομε πάλι στο νου μας τα λαδοχώρια του Αδραμυττιού, το Αϊβαλί και το Μοσκονήσι με τους παλικαράδες τους, την Πέργαμο την ξακουστή και την ωραία Σμύρνη, το κάστρο του Τσεσμέ και τον αρχαίο λόφο των Ερυθρών με την Αγιά-Ματρώνα του, τσι γόνιμοι κάμποι τση Μαγνησιάς, του Κασαμπά και τση Μαινεμένης, τσι τουζλάδες τση Φώκιας, τ’ Αλάτσατα και τα Βουρλά με τσ’ αγύριστους αμπελώνες, το θαλασσοθρεμμένο Γκλεζονήσι και τ’ απόμακρα καραμπουρνιώτικα χωριαδάκια, τα μέρη της Έφεσος με τα συκοπερίβολα, τσ’ ελιές και τον Άη-Γιάννη τους, τα Σώκια και το μαρτυρικό Αϊντίνι, τσι κερασιές του Νυφιού και τση Πάρσας, τα μακρινά Μούγλα, τα Κούλα και τη Μέλισσο, το αγέρωχο Πετρούμι, τη Μάκρη και το ρημαγμένο κουφάρι του Λιβισιού, και τόσα άλλα πολυαγαπημένα μέρη της πατρογονικής μας γης.
Θυμήθηκα τους Ερυθραιώτες πρόσφυγες που ηκαθόντουστε στα αιγαιοπελαγίτικα ακρογιάλια, ιδίως τα χιώτικα, και για χρόνια ηστυλώνανε τα μάτια ντως καρσί κ’ ηβλέπανε τη γη ντως με την καρδιά καμμένη.
Πότες θα κάνομε πανιά, να κάτσω στο τεμόνι, να βλέπω το Ρεΐσντερε, να μου διαβούν οι πόνοι, τραγουδούσαν με απέραντη νοσταλγία οι πρόσφυγες. Έτσι κι εμείς θα κάνομε απόψε πανιά για τα καρσινά παράλια. Με τα μάτια της ψυχής και με τα φτερά της μουσικής θα πετάξομε στον πανέμορφο κόσμο της μικρασιάτικης μουσικής.
Καρδιά μ’, αν είσ’ από γυαλί, βάστα να μη ραΐσεις
κι αν είσαι κι από σίδερο, τώρα να νταγιαντίσεις.
Η μουσική των μικρασιατικών παραλίων, ιδίως αυτή της Σμύρνης, είναι από τα σημαντικότερα κεφάλαια της ελληνικής μουσικής παράδοσης και ίσως το σπουδαιότερο στοιχείο πολιτισμού που διέσωσαν οι πρόσφυγες Μικρασιάτες με τον ερχομό τους στην Ελλάδα. Μπορεί οι πρόσφυγοι να ήρταν με την ψυχή στο στόμα ντως, αξεβράκωτοι κι αξυπόλητοι ή, στην καλύτερη περίπτωση, με έναν μπόγο, με κάνα-δυο ‘κονίσματα και κάνα πεντόλιρο βαθιά καταχωνιασμένο στα ρούχα ντως, όμως μέσα τους έκρυβαν έναν τεράστιο πλούτο πολιτισμικό, που αγγίζει κάθε πλευρά της ζωής. Ανάμεσα στα πιο διαλεχτά στοιχεία ήταν και η μουσική τους παράδοση, που οι ρίζες της χάνονται στα βάθη των αιώνων.
Στην πρώιμη αρχαιότητα, στα μέρη της Ιωνίας, όπου άκμασαν λαμπρές ελληνικές πόλεις, αναπτύχθηκε ένα είδος μουσικό που ονομάζεται ιαστί αρμονία, δηλαδή ιωνική μελωδία. Αυτή η ιαστί αρμονία συνδυάζει στοιχεία λυδικά, φρυγικά κι ελληνικά, ιωνικά ή αιολικά. Χαρακτηρίζεται από λυρισμό, ηδυπάθεια, τρυφερότητα κι ερωτισμό, στοιχεία που συναντάμε ολοφάνερα και στο νεότερο σμυρναίικο τραγούδι.
Παντελής Θαλασσινός – Φωτεινή Βελεσιώτου – Μαρία Σουλτάτου
Μαζί τους ο Γιάννης Νιάρχος
Συμπράττει η Χορωδία Παραδοσιακού Τραγουδιού του Ωδείου “Σίμωνας Καράς”, στο οποίο μαθήτευσαν η Δόμνα Σαμίου και ο Χρόνης Αηδονίδης
Καλλιτεχνική επιμέλεια: Πάνος Δημητρακόπουλος, Γιώργος Κωτσίνης
Κανονάκι: Πάνος Δημητρακόπουλος
Κλαρίνο: Γιώργος Κωτσίνης
Βιολί: Κώστας Κικίλης
Λαούτο: Κώστας Φιλιππίδης
Πολίτικο Λαούτο – Πολίτικη Λύρα: Στρατής Ψαραδελλης
Τουμπελέκι: Ανδρέας Παππάς
Ηχοληψία: Γιάννης Συγκλέτο